Sáng 27/5, Quốc hội tổ chức lấy ý kiến cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13. Do còn nhiều ý kiến đăng ký nhưng chưa được phát biểu tại phiên thảo luận ở hội trường trước đó nên Quốc hội tổ chức hội nghị để tiếp tục lấy ý kiến xây dựng dự luật.

Quy định về không tố giác tội phạm tiếp tục nhận được nhiều ý kiến. Theo khoản 3 điều 19 của dự thảo, người bào chữa phải chịu trách nhiệm hình sự nếu không tố giác các tội xâm phạm an ninh quốc gia, hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh bày tỏ lo ngại giới luật sự bị tẩy chay nếu tố giác thân chủ phạm tội. Ảnh: Võ Hải.

Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh cho rằng, điều tra tội phạm là trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan điều tra. “Với trách nhiệm người bào chữa và trách nhiệm công dân, nếu luật sư tố giác tội phạm thì thân chủ đó có mời luật sư nữa không? Xã hội có tẩy chay nghề luật sư không? Chưa bảo vệ được gì đã đi tố giác rồi thì không biết nghề luật sư có điều kiện tồn tại hay không? Tôi khẳng định niềm tin của khách hàng và xã hội vào nghề luật sư sẽ mất dần và bị thui chột”, ông Thịnh nêu quan điểm.

Đại biểu Thịnh cho biết, trường hợp phát hiện thân chủ phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia thì phải tố giác. Nhưng với tội nghiêm trọng, ông Thịnh đề xuất thu hẹp 20 đến 30 tội thay vì quy định 83 tội như dự luật. 

“Tôi xin hỏi Liên đoàn luật sư, trước khi sửa bộ luật này có điều gì làm thui chột nghề luật sư chưa?”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu câu hỏi. Bà Ngân cho rằng, Bộ Luật hình sự có gần 500 điều mà Liên đoàn luật sư chỉ đi bảo vệ một điều cho mình là chưa thỏa đáng vì ngoài đạo đức luật sư, còn trách nhiệm, đạo đức của một công dân.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị các đơn vị liên quan tiếp tục lấy ý kiến về Điều 19. Ảnh: Võ Hải.

Chia sẻ băn khoăn của giới luật sư, Chủ tịch Quốc hội cho hay, đúng là luật sư cứ đi tố giác thân chủ thì không được. Nhưng phải có giới hạn, nếu tội đó làm ảnh hưởng tới quốc gia, tới nhiều người dân vô tội thì luật sư không thể làm ngơ.

Phản hồi ý kiến này, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh cho biết Liên đoàn luật sư đã gửi văn bản cho Ủy ban Tư pháp góp ý kiến mấy chục điều. Cá nhân ông góp ý sâu vào Điều 19 vì thực tế “đa số luật sư rất ngại đi bào chữa tội xâm phạm an ninh quốc gia, người ta sợ vướng vào tai nạn, rủi ro nghề nghiệp”.

Từng 8 năm hành nghề luật sư, đại biểu Nguyễn Thái Học bày tỏ ủng hộ khoản 3 điều 19. Theo ông Học, quy định như dự luật đã ghi nhận vai trò, trách nhiệm của luật sư, cũng ghi nhận mối quan hệ đặc biệt giữa luật sư với thân chủ và không làm thui chột nghề hoặc ảnh hưởng sự thu hút đầu tư nước ngoài.

“Bố mẹ, anh chị em vợ chồng có nghĩa vụ tố giác tội phạm là người thân thích của mình, thì bản thân luật sư với mối quan hệ đặc biệt với thân chủ cũng có trách nhiệm trong việc tố giác tội phạm. Dự luật giới hạn chỉ tố giác tội phạm an ninh quốc gia, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Như thế là phù hợp, không phải ràng buộc luật sư tố giác mọi tội phạm”, đại biểu Học nói.

Luật sư Trương Trọng Nghĩa cho rằng, có thể không cần thu hẹp tội nghiêm trọng nhưng nên bổ sung ba ý: phải biết rõ, có chứng cứ và nếu những hành vi đấy không tố giác dẫn đến nguy hiểm cho xã hội. “Nếu như có tư tưởng thiết kế Bộ luật hình sự có vẻ như là anh bất trung hay là đối với tội phạm này kia thiếu trách nhiệm là sai. Hiểu như vậy là sai và không đúng tầm của chúng ta ngồi đây thiết kế luật này”, luật sư Nghĩa nói.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa góp ý cho dự luật. Ảnh: Võ Hải.

Phó chủ tịch Liên đoàn luật sư Việt Nam Nguyễn Văn Chiến nêu thực tế, các tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia, tội đặc biệt nghiêm trọng liệu có đối tượng nào được tại ngoại ở ngoài để tiếp tục phạm tội, hoặc nói với luật sư hành vi của mình. Luật sư chỉ được nghe nói khi gặp thân chủ trong trại tam giam. Họ chỉ khai trong trại, dưới sự giám sát của công an. Hơn thế, đã có nguyên tắc không được phép sử dụng lời khai của bị can, bị cáo làm chứng cứ buộc tội nếu không phù hợp với những tài liệu liên quan.

“Vì vậy có căn cứ để tố giác hay không? Tưởng chừng đưa Điều 19 vào để nâng cao trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân, nhưng trong tiễn không bao giờ thực hiện được”, ông Chiến nêu.

Chốt lại vấn đề, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng Điều 19 đã được thảo luận rất nhiều nhưng vẫn còn các ý kiến khác nhau. Do đó, bà Ngân đề nghị cơ quan soạn thảo và thẩm tra ngồi lại thảo luận thấu tình đạt lý với các luật sư và có thể mời các nhà làm luật tranh luận riêng.

Võ Hải

Từ ngày 1/1/2018, luật sư phải tố giác nếu biết thân chủ phạm tội